ലിഥിയം ഒരു നോൺ- ഫെറസ് ലോഹമാണ്. ഏറ്റവും ഭാരം കുറഞ്ഞതും സാന്ദ്രത കുറഞ്ഞതുമായ ലോഹമാണ് ഇത്.
ഹൈഡ്രജൻ, ഹീലിയം എന്നീ വാതകങ്ങൾക്ക് ശേഷം ആവർത്തന പട്ടികയിലെ മൂന്നാമത്തെ മൂലകമാണ് ലിഥിയം.
"വെളുത്ത സ്വർണ്ണം" എന്നും വിളിക്കപ്പെടുന്നു.
ഇലക്ട്രിക് വാഹനങ്ങൾ, സെൽഫോണുകൾ, കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ മറ്റു ഗാഡ്ജറ്റുകൾ എന്നിവയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്ന ബാറ്ററികളിൽ ഒരു നിർണായക ഘടകമാണ് ലിഥിയം.
പ്രതിരോധം, വ്യോമയാനം, ഊർജം എന്നീ മേഖലകളിൽ ലിഥിയത്തിൻറെ ഉപയോഗം വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്നതിനാൽ ഇതൊരു തന്ത്രപ്രധാനമായ വസ്തുവായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ലിഥിയം ട്രായാംഗിൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന അർജൻറീന, ബൊളീവിയ, ചിലി എന്നി പ്രദേശങ്ങളിൽ ലിഥിയം വിഭവങ്ങളുടെ ഏകദേശം 53.1% കാണപ്പെടുന്നു. ഏറ്റവും കൂടുതൽ ലിഥിയം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത് ഓസ്ട്രേലിയ ആണ്.
ഇന്ത്യയിൽ ലിഥിയം ശേഖരത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം
ഇന്ത്യയുടെ ഊർജ്ജ ആവശ്യകത വലിയതോതിൽ വർദ്ധിച്ചു വരികയാണ്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ സുസ്ഥിരവും ശുദ്ധവുമായ ഊർജ്ജത്തിന് ഊന്നൽ നൽകേണ്ടതുണ്ട്.
2030 - ഓടെ ഫോസിൽ ഇതര ഇന്ധനങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഊർജ ശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കാനും കാർബൺ പുറന്തള്ളൽ കുറയ്ക്കാനുമാണ് ഇന്ത്യ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.
നിലവിൽ ലിഥിയം,നിക്കൽ, കൊബാൾട്ട് തുടങ്ങിയ ധാതുക്കൾക്ക് ഇന്ത്യ പൂർണ്ണമായും ഇറക്കുമതിയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.
ഇപ്പോൾ മധ്യപ്രദേശ്, ഗുജറാത്ത്, ഛത്തീസ്ഗഡ്, കർണാടക ജാർഖണ്ഡ്, ആന്ധ്രപ്രദേശ്, ഗോവ, പശ്ചിമബംഗാൾ, രാജസ്ഥാൻ തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിൽ ലിഥിയം എക്സ്പ്ലോറേഷൻ ആസൂത്രണം ചെയ്തിരിക്കുകയാണ്.
ലിഥിയം പര്യവേക്ഷണത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ
ലിഥിയം ഖനനം പരിസ്ഥിതി മലിനീകരണത്തിന് കാരണമാവുകയും ജൈവവൈവിധ്യത്തെ ബാധിക്കുകയും ചെയ്യും.
ഇന്ത്യയിൽ ലിഥിയം എക്സ്ട്രാക്ഷൻ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ ഇല്ല.
ലിഥിയം ശുദ്ധീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ചിലവ്.
ഈ മേഖലയിൽ ഇന്ത്യയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ
വിഭവ സമ്പന്ന രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള തന്ത്രപ്രധാനമായ ധാതു സഹകരണത്തിനായി ഇന്ത്യ നയതന്ത്ര ബന്ധം പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നു.
ഓസ്ട്രേലിയയുടെ ക്രിട്ടിക്കൽ മിനറൽസ് ഫെസിലിറ്റേഷൻ ഓഫീസുമായി ഇന്ത്യ 2020 ജൂണിൽ ഒരു ധാരണാപത്രം ഒപ്പുവച്ചു. പിന്നീട് തുല്യ പങ്കാളിത്തത്തോടെ ഓസ്ട്രേലിയയുടെ ലിഥിയം, കൊബാൾട്ട് ആസ്തികൾക്കായി സംയുക്ത പ്രവർത്തനം നടത്തുന്നുണ്ട്.
യു.എസ് , യു.കെ, കാനഡ, ഓസ്ട്രേലിയ, ദക്ഷിണകൊറിയ, ജപ്പാൻ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങൾക്കൊപ്പം പതിനാലാമത്തെ അംഗമായി ഇന്ത്യ 2023-ൽ മിനറൽ സെക്യൂരിറ്റി പാർട്ണർഷിപ്പിൽ (MSP) ചേർന്നു.
2024 ജനുവരിയിൽ, അർജന്റീനയിൽ ലിഥിയം പര്യവേക്ഷണത്തിനും ഖനനത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള കരാറിൽ ഒപ്പുവച്ചു.
സ്വയം പര്യാപ്തത കൈവരിക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ നിർണായക ധാതുക്കളുടെ പര്യവേക്ഷണവും ഖനനവും വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനായി മൈൻസ് ആൻഡ് മിനറൽ നിയമം 1957 ഭേദഗതി ചെയ്തു.
ഇന്ന് മിക്കവാറും എല്ലാ ഇലക്ട്രിക് വാഹന ബാറ്ററികളുടെയും അവിഭാജ്യഘടകമാണ് ലിഥിയം. ലിഥിയം കഴിവുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിന് ഇന്ത്യക്ക് ബഹുമുഖ സമീപനം ആവശ്യമാണ്.
ആഭ്യന്തര പര്യവേക്ഷണത്തിന് പുറമെ ഈ നിർണായക ധാതുക്കളുടെ ലഭ്യത ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിന് ഇന്ത്യ അതിന്റെ അന്താരാഷ്ട്ര ഇടപെടലുകൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും സംയുക്ത പര്യവേക്ഷണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഏറ്റെടുക്കുകയും വേണം. ഇന്ത്യയുടെ സമീപകാല ലിഥിയം റിസർവ് കണ്ടെത്തൽ ഊർജ്ജ സുരക്ഷയും പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ഗതാഗതവും കൈവരിക്കുന്നതിനുള്ള സുപ്രധാന ചുവടുവെപ്പാണ്.
